7 lutego mija 7. rocznica śmierci pułkownika Ryszarda Kuklińskiego – jednej z najbardziej kontrowersyjnych, a jednocześnie fascynujących postaci w najnowszej historii Polski. Dla jednych był zdrajcą, dla innych – cichym bohaterem zimnej wojny, który ryzykując wszystko, przyczynił się do zmiany biegu dziejów.
Oficer, który wybrał inny kurs
Ryszard Kukliński przez lata był oficerem Ludowego Wojska Polskiego, pracującym w Sztabie Generalnym. Miał dostęp do ściśle tajnych planów Układu Warszawskiego, w tym także do dokumentów dotyczących ewentualnego konfliktu nuklearnego w Europie. W latach 70. podjął decyzję, która zmieniła jego życie – nawiązał współpracę z CIA, przekazując Amerykanom tysiące stron dokumentów strategicznych, które ujawniały potencjalne zagrożenia dla Polski i całego regionu.
Jak sam później tłumaczył, jego motywacją była troska o los kraju – przekonanie, że Polska w razie wojny zostałaby poświęcona jako pole bitwy między Wschodem a Zachodem.
Ucieczka, wyrok i powrót pamięci
W 1981 roku, tuż przed wprowadzeniem stanu wojennego, Kukliński wraz z rodziną został ewakuowany do USA. W PRL został skazany zaocznie na karę śmierci za zdradę stanu. Dopiero po 1989 roku, w wolnej Polsce, sprawa Kuklińskiego została ponownie oceniona. Wyrok unieważniono, a jego postać zaczęto stopniowo przywracać narodowej pamięci – choć nie bez kontrowersji.
W 1998 roku pułkownik po raz pierwszy po latach wrócił do ojczyzny. Zmarł 7 lutego 2004 roku w Stanach Zjednoczonych. Spoczywa na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.
Dziś: bohater czy postać niejednoznaczna?
Debata wokół Ryszarda Kuklińskiego trwa do dziś. Dla wielu Polaków jest symbolem odwagi, strategicznego myślenia i bezinteresownego działania dla dobra kraju. Inni, choć doceniają skutki jego działań, podnoszą argumenty o złamaniu przysięgi wojskowej.
W 2016 roku został pośmiertnie awansowany do stopnia generała brygady. W Warszawie odsłonięto jego pomnik, a w Muzeum Wojska Polskiego znajduje się poświęcona mu ekspozycja.
