Temat finansów jednostek samorządu terytorialnego powraca w debacie publicznej z coraz większą intensywnością. W rozmowie w ramach cyklu „Porozmawiajmy o gospodarce”, poseł Wiesław Janczyk – członek sejmowej Komisji Finansów Publicznych – odniósł się do rosnącego zadłużenia samorządów oraz wyzwań, z jakimi mierzą się władze lokalne.
Według Janczyka, konieczne jest zachowanie równowagi między rozwojem inwestycyjnym a odpowiedzialnym zarządzaniem długiem. Jak zaznaczył, zadłużenie nie jest z definicji zjawiskiem negatywnym, o ile towarzyszy mu długofalowa strategia spłaty oraz realne korzyści dla mieszkańców.
Skąd bierze się dług samorządów?
Samorządy realizują wiele zadań, które mają bezpośredni wpływ na jakość życia mieszkańców – od budowy dróg, przez szkoły i szpitale, aż po infrastrukturę wodno-kanalizacyjną. Większość tych inwestycji wymaga współfinansowania – zarówno ze środków krajowych, jak i unijnych – co wiąże się z koniecznością zaciągania kredytów lub emisji obligacji komunalnych.
Jak podkreślił Wiesław Janczyk, część samorządów korzystała z tego mechanizmu nadmiernie, nie zawsze mając zabezpieczenie w realnych dochodach. Efektem są trudności z płynnością finansową, ograniczenia w bieżącym funkcjonowaniu i presja na lokalne budżety.
Rola państwa w stabilizacji finansów lokalnych
W dyskusji pojawił się także wątek odpowiedzialności państwa za kondycję finansową samorządów. Janczyk zaznaczył, że rząd podejmuje działania wspierające – m.in. przez zwiększanie udziału samorządów w podatkach PIT i CIT oraz udostępnianie funduszy celowych na inwestycje.
Poseł zapowiedział, że w kolejnych miesiącach można spodziewać się przeglądu mechanizmów fiskalnych, które mają z jednej strony zachęcać do inwestycji, z drugiej – ograniczać nadmierne zadłużanie się bez pokrycia w realnych możliwościach spłaty.
Dług lokalny a rozwój regionalny – jak znaleźć balans?
Wielu samorządowców zwraca uwagę, że bez zadłużenia trudno byłoby mówić o jakimkolwiek rozwoju lokalnym – zwłaszcza w mniejszych gminach, które nie dysponują dużymi dochodami własnymi. Dlatego kluczowe jest znalezienie równowagi między możliwością pozyskiwania środków na rozwój a odpowiedzialnością finansową.
Wiesław Janczyk zaznaczył, że potrzebny jest szerszy dialog – także z udziałem mieszkańców – na temat priorytetów lokalnych, kosztów utrzymania projektów oraz ich wpływu na długoterminową sytuację gmin.
