Kontrola wyborów i nieważne głosy – jak to wygląda?

Jak wygląda kontrola wyborów w Polsce? I dlaczego od lat mamy do czynienia z licznymi nieprawidłowościami wyborczymi – zwłaszcza tymi, które dotyczą bardzo dużej liczby głosów nieważnych.

Wybory powszechne stanowią, jakby nie było, podstawę demokracji. Z założenia mają pozwolić obywatelom na uczciwy wybór swoich reprezentantów w rządzie. Niestety w praktyce nie jest tak kolorowo, bo cała ordynacja wyborcza to skomplikowany proces. Oddawanie i liczenie głosów również daje spore pole do różnego rodzaju nieporozumień i nadużyć. Jak to wygląda w praktyce?

Kryzys demokracji – niska frekwencja wyborcza

Patrząc na ciągle te same partie i twarze, które od dekad przewijają się przez polską politykę, nie powinna nikogo dziwić niska frekwencja wyborów. Społeczeństwo jest już nieco zmęczone pustymi obietnicami.

Ostatnie lata doskonale zweryfikowały również wszystkie obozy rządzące, pokazując obywatelom, kim w oczach rządu tak naprawdę są. Wybory parlamentarne 2023 w Polsce mogą okazać się niezwykle ciekawe. Może będą nawet ciekawsze od prezydenckich wyborów w Stanach Zjednoczonych w 2020 roku. Bo niestety życie pokazuje, że problemy z demokracją mają już nie tylko kraje uważane za dyktatorskie, ale również te, które mianowały się ostoją demokracji.

700 tysięcy nieważnych głosów w 2011 roku, jak to się stało?

W ciągu ostatniej dekady w trakcie wyborów parlamentarnych w Polsce można odnotować bardzo dużą liczbę głosów nieważnych. Co prawda rekord padł w 2011 roku, gdzie nieważnych głosów było niemalże 700 tysięcy – czyli ponad 4,5 procent wszystkich oddanych głosów. Od tego czasu problem zdaje się zmniejszać:

• Wybory do Sejmu 2015 rok – 394 664 nieważnych głosów (2,53 procent wszystkich oddanych głosów)
• Wybory do Sejmu 2019 rok – 207 747 nieważnych głosów (1,11 procent wszystkich oddanych głosów)

Czy nieważne głosy to oznaka braku inteligencji Polaków, czy może jest to sprzeciw społeczny? Według politologa prof. Mocka jak najbardziej może być to wyraz protestu wyborców. Nieważny głos ma pokazać, że wśród dostępnych kandydatów nie ma opcji, na którą chcieliby zagłosować.

Takie tłumaczenie ma jeden słaby punkt. Najprostszym protestem jest bowiem rezygnacja z udziału w wyborach. Zostaje jeszcze jedno dość logiczne wytłumaczenie tak dużej liczby głosów nieważnych. I nie chodzi tutaj wcale o analfabetyzm czy głupotę głosujących. Wybory mogą po prostu nie być tak uczciwe, jak nam się wydaje.

Kontrola głosów na wyborach

Kontrola głosów wyborczych odbywa się przede wszystkim na etapie lokalnym – przez komisje wyborcze i tzw. mężów zaufania i obserwatorów społecznych. To w lokalach wyborczych liczone są głosy. Niestety sam sposób kompletowania składu komisji wyborczej oraz odpłatność za realizacje powierzonego zadania, budzi już kontrowersje. Cała konstrukcja ordynacji wyborczej jest niestety podatna na nieprawidłowości i manipulacje.

Wybory parlamentarne 2023

Już w 2023 roku będą miały w Polsce miejsce wybory parlamentarne. Co ciekawe, Jarosław Kaczyński chce zmiany w sposobie liczenia głosów. Chodzi o to, aby wszyscy członkowie komisji widzieli każdy głos. Aktualnie odbywa się to w podgrupkach, gdzie każda osoba indywidualnie liczy głosy i ocenia, czy dany głos został oddany prawidłowo, czy nieprawidłowo. Takie pokątne liczenie głosu sprawia , że jesteśmy uzależnieni tak naprawdę od decyzyjności poszczególnych członków komisji wyborczej i de facto to od ich uczciwości wszystko tak naprawdę zależy. Możliwe, że pomysł Jarosława Kaczyńskiego warto jednak wziąć pod uwagę.